Provincie financiert Oost-Vlaamse natuurverenigingen bij aankoop van 53 ha waardevolle natuur

De Provincie wijst in 2021 in totaal 401 771,61 EUR aan subsidies toe aan erkende natuurverenigen. Zo kunnen 22 bestaande natuurgebieden in Oost-Vlaanderen uitbreiden met 53,45 hectare.

Deze 22 natuurgebieden zijn verspreid over het volledige grondgebied van Oost-Vlaanderen, van de Vlaamse Ardennen tot het krekengebied in het Meetjesland, van de Poekebeekvallei in Aalter tot de Scheldevallei in Hamme (zie overzichtskaart).

Ze worden beheerd door Natuurpunt en vzw Durme.

Erkende natuurverenigingen kunnen via een subsidiereglement jaarlijks een beroep doen op financiële steun van Provincie Oost-Vlaanderen bij de aankoop van waardevolle natuurgronden in onze provincie.

“Op deze manier stimuleren we topnatuur in het dichtbebouwde Oost-Vlaanderen. Samen met twee terreinbeherende natuurverenigingen realiseren we drie belangrijke beleidsdoelstellingen. We breiden bestaande gebieden die ecologisch waardevol zijn verder uit. Door zorg te dragen voor het leefgebied beschermen we tegelijk ook zeldzame dier- en plantensoorten en beperken we het verlies aan biodiversiteit. Die extra groene natuurruimte is meteen ook een buffer die ons beschermt tegen de extremen van de klimaatverandering zoals overstromingen, hitte, droogte, erosie.”

gedeputeerde Riet Gillis, bevoegd voor Natuur en Klimaat

Topnatuur in Oost-Vlaanderen dankzij nauwe samenwerking

De Provincie beoordeelde in 2021 maar liefst 102 aanvragen die ingediend zijn door vzw Natuurpunt en vzw Durme. Beide natuurverenigingen zijn door de Vlaamse overheid erkend als terreinbeherende natuurvereniging en actief in Oost-Vlaanderen. Het provinciebestuur werkt nauw samen met deze twee partners op vlak van natuurbeheer en -ontwikkeling. Natuurpunt ontvangt een bedrag van 372 940,52 EUR voor de aankoop van 31 waardevolle percelen. Vzw Durme ontvangt een bedrag van 28 831,09 EUR voor de aankoop van acht percelen.

Om in aanmerking te komen voor deze subsidie moeten natuurgebieden aan strenge criteria voldoen. Gronden die gelegen zijn in vogelrichtlijn- of habitatrichtlijngebied, die verbinding creëren in het versnipperde Oost-Vlaamse landschap of behoren tot het Vlaams Ecologisch Netwerk hebben duidelijk een streepje voor. Verschillende gronden dragen ook sterk bij aan een beter klimaat: zowel bossen als natte natuur hebben een groot vermogen om het teveel aan CO2 in de lucht te capteren. Percelen die ingezet worden voor bebossing of vernatting zijn een extra troef bij de toewijzing van deze subsidie.

Als illustratie van de kwaliteiten van Oost-Vlaamse topnatuur worden hieronder twee natuurgebieden uit de lijst van 22 natuurgebieden beschreven:

Natuurreservaat Nieuwdonk in Berlare, natuurvereniging vzw Durme

Met zo’n 100 ha oppervlakte is de reservaatzone Nieuwdonk een echte hotspot voor biodiversiteit. Het natuurreservaat grenst aan het provinciaal recreatiedomein Nieuwdonk in Berlare en situeert zich in een 9 km lange meanderende Scheldebocht. Dit kletsnat ecosysteem bestaat uit diverse landschapstypes zoals moeras, brede rietkragen, natte graslanden en alluviaal bos (bos op plaats waar rivier/beek sediment afzette). Uniek voor Nieuwdonk is ook de afwezigheid van intensieve landbouw in de wijde omgeving: er zijn weinig bewerkte of bemeste akkers in de buurt en dat komt o.a. de waterkwaliteit ten goede.

Otter en bever

Dit waterrijk gebied is van levensbelang voor onder meer de otter en de bever, soorten die we na lange afwezigheid zien terugkeren. De bever is er al een paar jaar aan een stevige opmars bezig; de otter dook er weer op sinds 2019. De aanwezigheid van de visetende otter bewijst dat de waterkwaliteit in de reservaatzone Donkmeer zeer hoog is en dat er voldoende aaneengesloten oppervlakte is om te leven. Daar profiteren ook andere dieren en talrijke watervogels van, zoals de en visdieven, maar ook de zwarte wouw, kwak, nachtegaal of  roerdomp. In het najaar van 2021 is er voor het eerst ook de ‘spaanse ruiter’ waargenomen, een hyperzeldzame plantensoort die sinds de jaren 1960 verdwenen was.

“Op vlak van biodiversiteit kunnen we mooie resultaten tonen. Het reservaat is terecht het kloppend natuurhart van Rivierpark Scheldevallei, dat straks wellicht een nationaal park wordt. Maar we zien nog grote kansen voor natuurherstel. We hopen in de toekomst rechtstreekse verbindingen te kunnen maken met het nabijgelegen natuurgebied Kalkense meersen. Via ecoducten, bruggetjes en duikers kunnen dieren veilig de drukke Molenstraat tussen Overmere en Uitbergen oversteken. Zo zetten we de deur open naar een extra natuurgebied van 600 ha.”

Kristof Scheldeman, coördinator reservatenwerking vzw Durme

Om die waardevolle natuur de komende 24 jaar te beschermen en te beheren, is een gezamenlijk natuurbeheerplan uitgewerkt. Dit plan is opgemaakt door vzw Durme, de gemeente Berlare, Agentschap Natuur en Bos en Provincie Oost-Vlaanderen en is in juni 2021 door de Vlaamse overheid goedgekeurd.

Het natuurgebied Nieuwdonk is deels recreatief ontsloten: rondom het Donkmeer en de eendenkooi lopen verharde wandelwegen. Om er de rust niet te verstoren, is het natuurreservaat enkel onder begeleiding toegankelijk. In de reservaatzone organiseert vzw Durme avontuurlijke gegidste wandelingen.

Natuurgebied Het Burreken in de Vlaamse Ardennen, Natuurpunt vzw

Het Burreken is 50 ha groot en ligt in de kern van de Vlaams Ardennen op het grondgebied van Brakel, Maarkedal en Horebeke. Het natuurgebied biedt een toegankelijke mix van uitgestrekte oude bronbossen en open kouters. Kleine landschapselementen zoals knotbomenrijen, haagkanten en kabbelende beekjes rijgen de verschillende biotopen aan elkaar. Het Burreken is een bronnengebied met uitgesproken hoogteverschillen van 50 tot 116 meter. Behalve natuurbeheer en -bescherming trekt Natuurpunt er volop de kaart van het wandeltoerisme.

“Het Burreken is een pittig wandelgebied. Er lopen verschillende bepijlde wandelroutes en wandelknooppunten door deze schilderachtige regio. Om de uitgesproken reliëfverschillen of natte zones voor geoefende wandelaars toegankelijk te maken, investeert Natuurpunt hier in de aanleg van onder meer knuppelpaden en vlondertrappen. Er is net een nieuw knuppelpad van 100 m afgewerkt.”

Filip Hebbrecht, vrijwilliger Natuurpunt Kern rondom het Burreken

Het gebied ontving een provinciale subsidie voor de geplande bebossing op een aangekocht perceel. De lokale Natuurpuntafdeling heeft ook goede banden met de landbouwers uit de buurt. Deze helpen mee bij het beheer van de historische graslanden.

Vuursalamander, beekprik en uitbundige voorjaarsflora

De grote verscheidenheid van het Burreken resulteert in een veelheid aan leefgebieden met zeldzame soorten. De vuursalamander is de soort die symbool staat voor het Burreken en hier zijn kerngebied heeft. Het is een grote landsalamander met een unieke en individuele geel-zwarte tekening. Hij is zeldzaam en leeft vooral in oude eiken-beukenbossen met heldere bronbeekjes, bospoelen en veel dood hout. Het heldere bronwater is ook van levensbelang voor zeldzame vissoorten zoals de rivierdonderpad en beekprik. Voor het behoud van deze soorten worden in het Burreken kleine bospoelen aangelegd en bronbeken gebufferd.

De voorjaarsflora kleuren het gebied vanaf eind maart tot eind mei. Ze vormen een bont mozaïek dat bestaat uit onder meer speenkruid, gele dovenetel, sneeuwklokje, bosanemoon, de populaire blauwe wilde hyacint, daslook of slanke sleutelbloem.

Tweede editie van de brochure Oost-Vlaanderen natuurlijk!

De Provincie Oost-Vlaanderen brengt editie 2 van de brochure Oost-Vlaanderen natuurlijk! uit.

In deze praktische gids vind je het overzicht van de natuur-en bosgebieden in het beheer van de Provincie Oost-Vlaanderen. De gebieden zijn ingedeeld volgens de toeristische regio’s. Bij elke gebied hebben we de bijzondere fauna en flora vermeld.
Daarnaast krijgen ook de gebiedsgerichte projecten, waarbij de Provincie als partner betrokken is, de nodige aandacht. Je leert ook bij over de Oost-Vlaamse ecologie, biodiversiteit en de actuele uitdagingen op vlak van natuurbeleid waar de Provincie rond werkt.
Je kan de brochure gebruiken als praktische gids voor een actieve uitstap. Of als toegankelijk naslagwerk over de Oost-Vlaamse natuur en het provinciaal natuurbeleid.

De gedrukte gidsen zijn vanaf oktober 2021 beschikbaar. Exemplaren kunnen aangevraagd worden via natuur@oost-vlaanderen.be

Olga de Otter trekt door Oost-Vlaanderen

De zeldzame otter is bezig aan een terugkeer in Vlaanderen. Het beestje laat zich vooral in onze provincie opmerken in de Moervaart-, Durme- en Scheldevallei met waarnemingen in Lokeren, Berlare, Kruibeke en Waasmunster.

Daarom ondersteunt het Proviniciebestuur graag de rondreizende tentoonstelling over Olga de Otter, een initiatief van WWF Belgie.

Je kan de otterexpo deze zomer in Oost-Vlaanderen ontdekken in de bezoekerscentra Donkmeer in Berlare, Molsbroek in Lokeren en provinciaal natuureducatief centrum De Kaaihoeve in Zwalm.

vzw Durme

Natuurreservaat Nieuwdonk

Wilde bijen : aangepast natuurbeheer zorgt voor betere leefomgeving van deze bedreigde soorten

Naast de gekende honingbij leven er in de Benelux zo’n 400 soorten wilde bijen, vele zeldzaam of bedreigd. Daarom liet het Provinciebestuur recent twee inventarisatiestudies uitvoeren: in het Kloosterbos in Wachtebeke en in natuurgebied Drooghout in Oosterzele. Op basis van de resultaten passen we de beheermaatregelen van die gebieden aan. Zo kunnen we de leefomgeving van wilde bijen beter beschermen en de populaties bevorderen.

Ook lokale besturen of (natuur)verenigingen kunnen via aangepast natuurbeheer bijdragen aan biodiverstiteit. Via het omgevingscontract kunnen lokale besturen o.a. ondersteuning krijgen bij de opmaak van een natuurbeheerplan (voor bossen en natuurgebieden) of een bermbeheerplan langs wegen.

Bescherm en bevorder wilde bijen

Project Florient onthult: 40% van de plantenrijkdom verdwenen

Rondreizende tentoonstelling en zoektocht ‘Florient Express: twee eeuwen Oost-Vlaamse flora’

Op zaterdag 3 april 2021 start in provinciaal domein Het Leen in Eeklo de rondreizende tentoonstelling ‘Florient Express: twee eeuwen Oost-Vlaamse flora’ en de gelijknamige zoektocht voor gezinnen.

De tentoonstelling en de zoektocht maken deel uit van het project ‘Florient’, een samenwerking tussen UGent en Provincie Oost-Vlaanderen. Dit project laat het publiek kennismaken met een bron die uniek is in Vlaanderen: een herbarium dat dit jaar zijn 200ste verjaardag viert.

Naast de expo en het kinderaanbod is er ook een databank, een wandeling langs de bedreigde planten en een publicatie.

“Florient is een van onze projecten op het kruispunt van erfgoed en natuur, waar we deze beleidsperiode stevig op inzetten. We vertrekken van een historische bron: een 200 jaar oud herbarium. Die leert ons dat er al veel plantenrijkdom verloren ging. Lessen trekken uit het verleden is heel belangrijk nu de klimaatverandering zich al laat voelen. Via onze provinciale diensten en domeinen helpen we UGent om een breder publiek te bereiken.”

gedeputeerde An Vervliet, bevoegd voor Erfgoed

Unieke bron in Vlaanderen

200 jaar geleden was er in Oost-Vlaanderen een wedstrijd om zoveel mogelijk wilde plantensoorten te zoeken en te noteren waar ze groeiden. Met 1 505 gedroogde planten, vastgemaakt op papier, kwam Charles Van Hoorebeke als winnaar uit de bus.

Gelukkig is dit werk bewaard in de Plantentuin van UGent. Het is immers een uniek tijdsdocument van wat hier twee eeuwen geleden groeide.

De studie van dit herbarium wijst uit dat 40% van deze plantensoorten ondertussen al verdwenen of sterk bedreigd is. Het gaat dan bijvoorbeeld om de kievitsbloem in de Leiestreek, zevenster in de Vlaamse Ardennen, vlottende waterranonkel in het Waasland, echte heemst in het Meetjesland en parnassia in de Denderstreek.

Een breder publiek

Het herbarium van Van Hoorebeke is een bron die uniek is in Vlaanderen. De vaststelling dat zoveel soorten intussen uit de provincie verdwenen zijn, is ronduit frappant. Daarom sloegen UGent en Provincie Oost-Vlaanderen de handen in elkaar. Met de expertise en het bereik van de dienst Erfgoed, provinciale recreatiedomeinen en natuureducatieve centra van het provinciebestuur ontstond er een publiekswerking op meerdere sporen.

Rondreizende tentoonstelling Florient Express

De rondreizende tentoonstelling toont welke processen ervoor zorgden dat de planten ondertussen verdwenen of bedreigd zijn. De expo start op zaterdag 3 april in domein Het Leen in Eeklo. Half mei verhuist ze naar domein Puyenbroeck in Wachtebeke. Vanaf 4 mei staat de expo ook een weekje in de Plantentuin in Gent, naar aanleiding van de Groene Zesdaagse van de Floraliën. In juli is domein De Gavers (Geraardsbergen) aan de beurt en in augustus domein De Ster (Sint-Niklaas). Daarna volgt nog een stop in domein Nieuwdonk (Berlare).

Zoektocht voor gezinnen

Op elke locatie waar de tentoonstelling start, kan je aan de balie een zoekboekje afhalen waarmee je met kinderen van circa 6-12 jaar op pad kunt om de bedreigde planten op te sporen. Voor deze paasvakantie is Het Leen dus een prima tip voor een uitstap in je gezinsbubbel.

Databank

Alle wilde inheemse plantensoorten uit het herbarium werden ingevoerd in een databank. Deze lijst is aangevuld met informatie over de vindplaats en de oude naam, en uitleg over de culinaire, medicinale en economische toepassingen van de planten in die tijd. Een ideale bron dus voor botanici of herboristen, maar ook interessant voor wie betrokken is bij de opmaak van een beheersplan, bij natuurinrichting of -heraanleg. Wie kiest voor streekeigen beplanting en verdwenen of bedreigde planten herintroduceert, draagt bij tot de SDG’s (Sustainable Development Goals), biodiversiteit en klimaat.

Wandeling Terug van weggeweest

In de UGent Plantentuin zijn lokaal verdwenen of bedreigde soorten terug opgekweekt: ze zijn ‘terug van weggeweest’ in Oost-Vlaanderen. Kom ze vanaf mei bewonderen tijdens een wandeling in de tuin.

De publicatie

Eind september wordt een rijk geïllustreerd boek verwacht over het herbarium, de verdwenen planten, en de landschappen waarin ze voorkwamen. Voorintekenen kan op erfgoed@oost-vlaanderen.be.

Alle info over het totale project vind je op www.oost-vlaanderen.be/florient

Oost-Vlaamse landbouwers bestelden opnieuw massaal plantgoed, bloemenzaad en nestkasten

De negende editie van de groepsaankoop plantgoed, bloemenzaad en nestkasten van de Provincie Oost-Vlaanderen leverde 255 bestellingen op.

Enkele cijfers op basis van de inschrijvingen:

  • 243 deelnemers waarvan 203 landbouwers
  • 22 225 stuks inheems plantgoed (bosgoed, bomen, struiken en klimplanten) besteld door 184 deelnemers
  • 264 zakken (gratis) bloemenzaad van meerjarige soorten, elk voor 750 mbloemenrand
  • 325 zakken (gratis) bloemenzaad van een- en tweejarige bloemen, elk voor 750 m2 bloemenrand
  • Of anders geformuleerd: 172 landbouwers zaaien minstens 44 ha aan bloemenpracht in op Oost-Vlaamse percelen en akkerranden
  • Ruim 170 nestkasten voor boerenzwaluw, vleermuis, mus en steenuil

Biodiversiteit stimuleren

“Inheemse bomen, struiken, heggen en hagen zijn belangrijke landschapselementen en dragen bij aan een meer natuurlijke omgeving in de buurt van landbouwbedrijfsgebouwen. Via de groepsaankoop werden land- en tuinbouwers en imkers gestimuleerd om effectief aan te planten.”

gedeputeerde Leentje Grillaert, bevoegd voor Landbouw en plattelandsbeleid

Bloemenzaad wordt steeds vaker uitgezaaid aan de randen van akkers of in hoekjes die moeilijk bereikbaar zijn. Deze bloemrijke akkerranden zorgen voor meer biodiversiteit in het landbouwlandschap. Ze trekken insecten en vogels aan en dragen bij aan een betere bestuiving van gewassen en aan natuurlijke plaagbestrijding. Ook mensen appreciëren kleur en variatie in het landschap.

De steenuil, mus, boerenzwaluw en vleermuis zijn diersoorten die vaak te vinden zijn in de buurt van landbouwbedrijven. Ze zorgen voor een natuurlijke bestrijding van insecten, maar vinden moeilijk onderdak in hedendaagse stallen en loodsen. Door nestkasten te plaatsen, creëren landbouwers extra nestgelegenheid en schuilplaatsen.

De nestkasten voor mussen en steenuilen zijn gemaakt door de studenten van Richtpunt Campus Eeklo; de boerenzwaluwkommetjes door DAC De Loft in Dendermonde.

Wist je dat?