Berichten

Provincie Oost-Vlaanderen bindt de strijd aan tegen waterschaarste

Op woensdag 16 juni keurde de Provincie Oost-Vlaanderen het eerste Oost-Vlaamse actieplan tegen waterschaarste goed. Het ambitieuze plan verzamelt de initiatieven die de Provincie op korte termijn wil realiseren om de droogteresistentie binnen Oost-Vlaanderen te verhogen. Dat is nodig, want door een lage waterbeschikbaarheid is Oost-Vlaanderen gevoelig aan droge periodes.

Oost-Vlaanderen kampte tijdens de afgelopen droge zomers met watertekort. De weinige neerslag die viel, kon de waterreserves onvoldoende aanvullen. Nu heeft de Provincie Oost-Vlaanderen een ambitieus plan klaarliggen om de effecten van de waterschaarste op termijn te milderen zodat, in geval van droogte, minder crisismaatregelen nodig zijn.

“Het is onze ambitie om de provincie weerbaar te maken tegen de droge periodes waarmee we in de toekomst ongetwijfeld nog vaker geconfronteerd zullen worden. Als provinciebestuur combineren we een grondige terreinkennis met heel wat expertise. Dat maakt ons bestuur bijzonder goed geplaatst om zelf actie te ondernemen. We ondersteunen ook lokale besturen en helpen sectoren bij hun zoektocht naar een slimmer watergebruik.”

gedeputeerde Leentje Grillaert, bevoegd voor Integraal waterbeleid

Een evenwicht tussen extremen

Klimaatscenario’s voorspellen niet alleen toenemende droogte, ze voorspellen ook steeds hevigere regenbuien. Naast waterschaarste moet de Provincie zich dus ook blijven wapenen tegen wateroverlast.

In Vlaanderen valt op jaarbasis voldoende regen. Het komt er op aan meer water op te sparen om langere periodes van droogte te kunnen overbruggen.  Dat is niet evident, want sommige maatregelen tegen waterschaarste zullen het risico op wateroverlast net verhogen. Het provinciebestuur weegt de gevolgen van de mogelijke maatregelen tegen waterschaarste daarom steeds zorgvuldig af en maakt daarbij gebruik van een groeiend realtime meetnet voor waterpeilen.

Vier krachtlijnen

De Provincie formuleert in het actieplan vier krachtlijnen om waterschaarste te verminderen. De eerste krachtlijn is de bevordering van infiltratie. Op die manier kan het grondwater aangevuld worden. Vlaanderen heeft een hoge bevolkingsdichtheid en is met voorsprong de meest verharde regio van Europa. 16% van onze oppervlakte is verhard, dubbel zoveel als het Europees gemiddelde. Om ervoor te zorgen dat er meer hemelwater kan infiltreren naar het grondwater wordt bijvoorbeeld de installatie van peilgestuurde drainage op landbouwvelden gestimuleerd.

De tweede krachtlijn is de bevordering van de sponswerking van het landschap. Regenwater moet meer tijd en ruimte krijgen om in de bodem te worden opgenomen. Dit kan door de ontwikkeling van natte natuurgebieden.

Voor de realisatie van de derde krachtlijn, water vertraagd afvoeren, wordt onder meer onderzoek gedaan naar de inzet van natuurlijke vegetatie om water te vertragen zonder daarbij wateroverlast te veroorzaken. De Provincie onderzoekt ook welke bestaande stuwen en pompen kunnen worden ingezet voor een vertraagde waterafvoer.

De vierde en laatste krachtlijn gaat over slim watergebruik. Om waterschaarste structureel en duurzaam aan te pakken zal ook de gebruiker zijn waterverbruik in vraag moeten stellen. Het gazon sproeien en het toilet spoelen met drinkwater zijn voorbeelden van onzorgvuldig watergebruik. De Provincie stimuleert rationeel en circulair watergebruik onder andere door de promotie van druppelirrigatie en een aanbod aan alternatieve waterbronnen. Zo gaat ze na of er tijdens de zomer overtollig hemelwater kan worden onttrokken uit overstromingsgebieden.

Provincie installeert de droogtemeters voor CurieuzeNeuzen in de Tuin

Op zaterdag 3 april 2021 starten de metingen van het grootschalig burgeronderzoek CurieuzeNeuzen in de Tuin. Op 5 000 locaties in Vlaanderen gaan die dag de slimme bodemsensoren de grond in, om een halfjaar lang live de hitte en droogte in heel Vlaanderen in kaart te brengen.

Provincie Oost-Vlaanderen neemt actief deel aan dit wetenschappelijk onderzoek van de Universiteit Antwerpen door 16 meetsondes te installeren in 11 verschillende bossen en domeinen.

Gedeputeerde Riet Gillis, bevoegd voor Klimaat, plaatste vrijdag 2 april de meetsonde in het Kloosterbos in Wachtebeke.

“Op dit moment is onze wetenschappelijke kennis van droogte- en hittestress in beheerde bodems zoals tuinen, parken, weides, akkers, … nog te beperkt. Daarom werkt de Provincie Oost-Vlaanderen graag mee aan dit grootschalig onderzoek naar droogte en hitte. De resultaten zullen ons verder in staat stellen de droogteresistentie van onze provincie te verhogen.”

gedeputeerde Riet Gillis, bevoegd voor Klimaat

16 meetsondes in 11 provinciale eigendommen

Om de effecten van steeds warmere en drogere zomers te meten, schakelt de Provincie zelf 11 provinciale eigendommen in. Deze gebieden zijn verspreid over het Oost-Vlaams grondgebied en hebben vaak een publieksgebonden en natuureducatieve functie. Het zijn:

  • de centra voor milieu- en natuureducatie: Bastion VIII in Dendermonde, Fabriek Energiek in Zelzate en De Kaaihoeve in Zwalm;
  • de provinciale bossen en recreatiedomeinen Het Leen in Eeklo, Het Kloosterbos en domein Puyenbroek in Wachtebeke, centrum De Boerekreek in Sint-Laureins, domein Nieuwdonk in Berlare, domein De Brielmeersen in Deinze en domein De Ster in Sint-Niklaas.

Dreigende droogte

Door de lage waterbeschikbaarheid is Oost-Vlaanderen, net als de rest van België, gevoelig aan droge periodes. Het evenwicht tussen de vraag naar water en het aanbod aan water is fragiel. Als er gedurende een zekere tijd geen of weinig neerslag valt, dreigt waterschaarste. Het provinciebestuur organiseerde op 16 maart 2021 een digitale inspiratiedag over het thema.
Klimaatscenario’s voorspellen een verandering van het neerslagpatroon voor de toekomst waarbij in de winter meer en in de zomer minder neerslag zal vallen. Zo wordt bijvoorbeeld voorspeld dat tegen 2100 de gemiddelde neerslag in de winter zal toenemen met 44% en in de zomer zal afnemen met 59%. Het aantal dagen zonder neerslag kan, afhankelijk van het klimaatscenario, tegen 2100 toenemen van 173 tot 236 dagen per jaar. Ook de duur van een extreme droogteperiode, zoals de droogte in de zomer van 2018, kan toenemen tot 135 dagen tegenover 34 dagen onder het huidige klimaat.

Deelname via het provinciaal klimaatfonds

De Provincie streeft naar een klimaatgezond Oost-Vlaanderen tegen 2040 en biedt als intermediair bestuur mee een antwoord op de groeiende klimaatuitdagingen. Daarom stopt het provinciebestuur een jaarlijks bedrag van 500 000 EUR in het provinciaal klimaatfonds. Dit bedrag dient voor klimaatprojecten die vanuit verschillende provinciale diensten worden geïnitieerd. Ook de deelname aan Curieuzeneuzen in de Tuin is vanuit dit klimaatfonds gefinancierd.

curieuzeneuzen.be

Klimaatgezonde tuin

Inspiratiedag over dreigende droogte en waardevol water

Inspiratiedag over dreigende droogte en waardevol water

 

Op 16 maart zonden we onder grote belangstelling de inspiratiedag ‘Over dreigende droogte en waardevol water’ live uit. Bijna 400 medewerkers van de Vlaamse administraties, provincies, gemeenten en sectororganisaties schreven zich in.

Wil je de opnames nog eens herbekijken of heb je een presentatie gemist? Je vindt ze hieronder of op onze website terug.